Bu yazımızda en temel linux komutlarını göreceğiz. Bu komutları kabuk üzerinde gerçekleştireceğimiz için terminali kullanacağız. Sistem yöneticileri genel olarak grafik arayüzü yerine terminalde çalışmalarını sürdürürler. Terminal üzerinde çalışma grafik arayüzü gibi hızlı keşife açık olmadığı için kişinin araştırması gerekmektedir.
Birçok dağıtım mevcuttur fakat komutlar genellikle birbirinin aynısıdır. Bu sebeple aşağıdaki komutları herhangi bir linux dağıtımının terminalinde de rahatlıkla deneyebilirsiniz.
man : Kullanım amacı diğer linux komutlarının hangi amaca hizmet ettiğini ve hangi parametreler ile çalıştığını açıklamaktır. man komutundan sonra bir boşluk koyarak istediğiniz komutu yazdığınız taktirde enter yaparak ingilizce bir çıktı ile komutun detaylarını görmüş olursunuz.
ping : Parametre olarak girilen domain(alan adı) veya ip numarasına istek atarak network(internet) de yayında olup olmadığını öğrenebilirsiniz.
pwd : Sadece pwd komutunu yazarak hangi dizinde olduğunuzu öğrenebilirsiniz.
ls : Sadece ls komutu ile bulunduğunuz dizin(klasör) içindeki dosya, klasör, link gibi ögeleri görüntülemiş oluruz. Bu sayede hangi ögelerin var olduğunu hangilerine gidebileceğimizi öğrenmiş oluruz. Eğer parametre olarak “-l” ifadesini girilirse ögeleri alt alta sıralar.
cd : Amacı dizinler arasında gezinti sağlamaktır. Bu komut parametre olmadan çalışmamaktadır. Yanına getırılecek kök işaret olan ” / ” girilirse bizi kök dizinine getirir. Eğer kök dizininden sonraki dizinlerden birine geçmeyi tercih ediyorsak devamında örnek olarak ” /home/ahmet ” diyerek ” ahmet ” dizinine gidebiliriz. Fakat kökten değil de bulunduğumuz dizinden devam etmek istersek direk dizinin adını girebiliriz. ” cd ..” ile de bir üst dizine gidebiliriz.
whoami : Terminalde halihazırda kullanılılan user kim olduğunu gösteririr ve parametre girmeye ihtiyaç yoktur.
w : Bu komut da parametre gerektirmez. Amacı var olan tüm userları listelemektir.
uname -a : Kullanılan linux sürümü, dağıtımın adı gibi bilgileri verir.
clear : Terminali temizler.
su – : Komutun akabinde password ister ve sizi root userına atar. Bu sayede sınırsız yetkiniz bulunur. Fakat güvenlik açısından risk barındırır. Çünkü root yetkisi ile çalışan her komut root yetkisine sahip olmuş olur. Bu da 3. parti yazılımlarda güvenlik riski taşıyabilir. Aynı komut diğer userlara da geçmenizi sağlar. Bunun için de “su username” olarak komut girmeniz yeterli olacaktır.
sudo : Bu komut parametre istemektedir. Amacı kök kullanıcı olmayan kişinin yetkisi dışında bir eylem yapması halinde bu komutu gerçekleşmesi için o komut özelinde kök olmayan usera super user yetkisini verir. Fakat sizden sonrasında password ister. Komutun başına “sudo ” yazmanız yeterli olacaktır.
nano : Kendisi bir metin editörüdür ve amacı dosyalar içindeki metinleri düzenlemektir. Linux dosyalardaki metinler aracılığı ile çalışır ve biz bu metinlerdeki değişim ile sistemi yönetebiliriz. Bu yönü linuxu özgür kılar.
nano /etc/sudoers : Buradaki parametre içeren komutun amacı userların ne kadar sudo yetkisine sahip olduğunu belirmektir. Bu komut girilerek en alt satıra username ALL= (ALL:ALL) ALL yazılarak kişiye sınırsız yetki verilir ve root yetkisi içeren komutlarda başına sudo ekleyerek komutu çalıştırabilirsiniz. Tabi öğrendiğimiz komutlar temel komutlar olduğu için root yetkisi istemez fakat ilerisi için gerekecektir.
Bu yazımızda temel teşkil eden linux komutlarını açıklamalarıyla belirtmiş olduk. Bu komutlar part part devam edecektir ve bu yazı ilk partı ifade etmektedir. Pratik ile bu komutlar daha iyi kafada oturtulabilir. Bu yazımızdan Linux ve işletim sistemi kavramı hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. İyi çalışmalar…
